Hüma ve Hümayun nedir, ne hakkındadır? Hüma ve Hümayun kim yazmıştır, konusu, özellikleri, hakkında bilgi.
Hüma ve Hümayun
Hüma ve Hümayun, İran ve Türk edebiyatlarında, Arap hükümdarının oğlu Hüma ile Çin imparatorunun kızı Hümayun’un aşkını konu edinen bir grup mesnevinin ortak adıdır.
Arap ülkesindeki bir hükümdarın oğlu olan Hüma, Çin fağfurunun (imparator) kızı Hümayun’un resmini gördükten sonra ona âşık olur. Arkadaşı ve sırdaşı Behzad’la birlikte Hümayun’u aramak üzere yola çıkar. Çeşitli serüvenlerden sonra Çin’e ulaşır. Gizlice Hümayun ile buluşmayı başarır, ama fağfur tarafından hapse atılır. Semenruh adlı bir güzel tarafından kurtarıldıktan sonra arkadaşı Behzad’ın ordusu ile karşılaşır. Çin üzerine yürür, fağfuru öldürür ve Hümayun’la evlenerek Çin’in başına geçer. Ama babasının ona gereksinimi olduğu haberini alınca Çin ülkesini Behzad’a bırakarak Hümayun ile birlikte Şam’a gider. Kısa süre sonra ölen babasının yerine tahta geçip ülkede adil bir yönetim kurar.
Bu öykülerden oluşan mesneviyi ilk kez İranlı şair Hacu-yi Kirmani (1290-1352) Hüma ve Hümayun adıyla Farsça olarak kaleme almıştır. İlhanlı hükümdarı Ebu Said Bahadır adına yazılan bu yapıt 4.309 beyittir. Daha sonra aynı konuyu işleyen Osmanlı şairi Cemali’nin (ö. 1510) 1446’da II. Murad adına yazdığı aynı adlı mesnevi 4.553 beyitten oluşur. Olayların işlenişi de Hacu-yi Kirmani’nin yapıtından oldukça farklıdır. Daha çok telif özelliği gösteren bu yapıt Gülşen-i Uşşâk adıyla da bilinir. Kara Fazlî’nin Hacu-yi Kirmani’ninkinden esinlenerek yazdığı bilinen, ama henüz ele geçmemiş olan Hüma ve Hümayun mesnevisi Osmanlı edebiyatında bu konudaki ikinci yapıttır.
