İbranice nedir, nasıl bir dildir? İbranice dilinin özellikleri nelerdir? İbranice kuralları, tarihçesi, hakkında bilgi.
İbranice
İbranice; Sami dillerinin Kuzey Merkez (ya da Kuzeybatı) öbeğine bağlı dildir. Fenike ve Moabi dilleriyle yakın akrabadır ve genellikle bu dillerle birlikte Kenan alt öbeği içinde sınıflandırılır. Eski çağlarda Filistin’ de konuşulan İbranice İÖ y. 3. yüzyıldan başlayarak yerini Aramcanın batı lehçesine bırakmış, ama edebiyat ve dinsel ayin dili olarak kullanılmaya devam etmiştir. 19. ve 20. yüzyıllarda konuşma dili olarak yeniden canlandırılan İbranice, İsrail’in resmi dilidir.
İbranicenin tarihi genellikle dört ana döneme ayrılır;
1) Tevrat İbranicesi ya da Klasik İbranice; İÖ y. 3.yüzyıla değin sürmüş. Eski Ahit’in büyük bir bölümü bu dille yazılmıştır,
2) Mişna İbranicesi; Yahudi sözlü şeriatını kapsayan ve İS y. 200’de yazıya geçirilen Mişna’nın dilidir. Yalnızca hahamlarca kullanılmış ve hiçbir zaman halkın konuşma dili olmamıştır,
3) ortaçağ İbranicesi; İS y. 6-13. yüzyıllar arasında kullanılmıştır ve Yunanca, Arapça, İspanyolca ve başka dillerden alınma birçok sözcük içerir,
4) Çağdaş İbranice; günümüzde İsrail’de konuşulmaktadır. Çoğu dilbilimciye göre Eski Ahit’teki bazı şiirlerin özellikle de Hakimler Kitabı’ nın 5. bölümündeki “Debora’nın Şarkısı” nın dili, İbranicenin eri eski biçimidir. Bu dönemden başlayarak İbraniceye, öteki Kenan dillerinden ve Akad dilinden sözcükler girmeye başlamıştır. İbranice ayrıca Akad kaynaklarından az sayıda Sümerce sözcük de almıştır. Tevrat İbranicesinde farklı lehçelere rastlanmaz. Ama araştırmacılar bu durumu, Tevrat metninin İS 6-10. yüzyıllar arasında Masoret (Gelenekçiler) adı verilen İbranice bilginlerince standart bir yapıya kavuşturularak yazıya geçirilmiş olmasına bağlar. Eski Ahit’in dışında, bu döneme ait birkaç İbranice yazıt daha günümüze ulaşmıştır. Bunların en eskisi İÖ 9. yüzyıldan kalma, Fenike alfabesiyle yazılmış kısa bir yazıttır.
Mişna döneminin başlarında, Tevrat İbranicesindeki bazı boğazsıl sesler birbiriyle karıştırılmış ya da tek bir ses oluşturmak üzere birleştirilmiştir. Gene bu dönemde, Aramcadan birçok ad; Arapça, Yunanca, Latince ve Farsçadan da bazı sözcükler alınmıştır.
9-18. yüzyıllar arasında konuşma dilinde bir gerileme görülür. Bununla birlikte ortaçağ İbranicesinde, düzensiz de olsa çeşitli gelişmeler sağlanmıştır. 6-9. yüzyıllar arasında gelişen ve piyyut adı verilen dinsel şiir geleneğine bağlı şairler, eski sözcüklere yeni anlamlar kazandırarak ve yeni sözcükler oluşturarak yazı dilinin sözcük dağarcığını zenginleştirmişlerdir. Bu dönemde şair Eleazar Kalir çok etkili olmuş, onu yaklaşık 900-1250 arasında İspanyol İbranicesinde (İspanyol Yahudicesi) ürün veren şairler izlemiştir. Gene bu dönemde İbraniceye 2-3 bin arasında bilim, filoloji ve felsefe terimi girmiştir. Bunlardan bazıları eski köklere yeni anlamlar kazandırılarak oluşturulmuş (örn. geder [çit] sözcüğünün aynı zamanda “tanım” anlamında kullanılması), bazıları var olan sözcüklerden türetilmiş (örn. kartıma [ne kadar?]sözcüğünden kammut [nicelik]), bazıları ise Arapça ve Yunanca başta olmak üzere yabancı dillerden alınmıştır (örn. aqlim [iklim], tibı [doğal]).
Tevrat diline dayanan Çağdaş İbranice, yeni dönemin gereklerini karşılamak üzere yapılmış birçok yenilik içerir. Çağdaş İbranice bir yazı diline dayanan tek konuşma dilidir. Söylenişi, Doğu Avrupa’daki Aşkenazilerin benimsediği söyleyişten çok, Sefardí (İspanyol-Portekiz) Yahudilerininkiy-le benzerlik gösterir. Eski dildeki boğazsıl ünsüzler (Doğulu Yahudilerin konuştuğu dil dışında) ya belirsizleşmiş, ya da tümüyle ortadan kalkmıştır. Sözdiziminde, Mişna’ya bağlı kalınmıştır. Genellikle üç ünsüzden oluşan sözcük köklerine, ünlüler ve başka ünsüzler eklenerek değişik tür ve anlamlarda sözcükler oluşturulur. Bu, ibranicenin değişik dönemlerde korumuş olduğu bir özelliğidir. İbranice, 22 harften oluşan Sami alfabesiyle sağdan sola doğru yazılır.
