Amerika Birleşik Devletlerinde yer alan Teksas Eyaleti hakkında bilgi, Teksas tarihi, bayrağı ve arması hakkında bilgi.
Kaynak: commons.wikimedia.org
Teksas;
- Yüzölçümü: 692.403 km²
- Başlıca Kentler: Austin (merkez), Houston, Dallas), San Antonio, El Paso.
Amerika Birleşik Devletleri’nin 28. eyaletidir. ABD’nin güneybatı eyaletlerindendir. Ülkenin, yüzölçümü açısından ikinci, nüfus açısından üçüncü büyük eyaletidir. Kuzeyden Oklahoma, kuzeydoğudan Arkansas batıdan New Mexico, doğudan Louisiana, eyaletleri, güneydoğudan Meksika Körfezi, güney-güneybatıdan Meksika ile çevrilidir.
Eyalet topraklan, kuzeybatıda dağlık, yüksek yaylalarla kaplı engebeli düzlüklerden, Meksika Körfezi’ne güneydoğuya doğru alçalır ve Meksika Körfezi’ni kuşatan geniş bir kıyı ovasıyla kıyıya ulaşır. Geniş topraklar içeren eyalet farklı özellikler gösteren bölgeler içerir. Doğu Teksas, güneyin özelliklerini yansıtır: Pamuk tarlaları kalıntıları, çam ağaçlarıyla kaplı tepeler, yer yer, bataklıklar. Meksika Körfezi kıyılarında denizkulakları (lagünler), çeşitli koylar vardır (en ünlü denizkulağı Madre Laguna, en önemli koylar Galveston, San Antonio, Arkansas ve Corpus Christi). Kuzeybatıya yönelindiğinde orta bölümde, yükseltisi 300-800 m arasında değişen tepelerin ve geniş otlakların yer aldığı büyük düzlükler, ardından High Plains adı verilen yüksek düzlüklere geçilir. Eyaletin en yüksek bölümü, Panhandle Bölgesi’ dir. Orta bölümde Balkones kesiminde, bir dizi çağlayanlar vardır. Batıda Edward Yaylası ile Sacramento ve Guadalupe dağlan önemli yer şekilleridir. En yüksek nokta Guadolupe Tepesi’dir (2.667 m). Rio Grande (3.034 km), eyaletin en uzun ırmağıdır. Colorado’da doğan ırmak. Teksas topraklarını suladıktan sonra Meksika Körfezi’ne dökülür. Pecos Irmağı (805 km) Rio Grande’ye karışır. Canadian, Red (1.458 km), Sabine, Trinity, Brazos, Colorado, Gudalupe, Körfezi’ne dökülür. Yaz-kış, iklim karasaldır. İklim, kıyıda ve doğuda nemli ve sıcak, iç bölgelerde soğuk ve kuraktır. Eyaletin tarımsal üretim açısından ABD’de önemli bir yeri vardır. Üretim, ileri düzeyde makineli tarıma dayanır.Pamuk, mısır, buğday, çavdar, arpa, soya fasulyesi, yerfıstığı, portakal, greyfurt, şeftali, patates, havuç, başlıca tarım ürünleridir. Teksas ekonomisinde hav-yancılık önemli bir yer tutar (sığır, inek, koyun domuz). Orman varlığı ve yeraltı kaynakları açısından zengindir. ABD ham petrol varlığının yaklaşık % 50’si, doğal gaz varlığının % 44’ü Teksas topraklarındadır. ABD kimya endüstrisinin en büyük 20 kuruluşundan 19’u Teksas’ta etkinlik gösterir. Kimya, petrol, kauçuk, ulaştırma gereçleri, makine, elektronik, çimento, hammadde, kereste, konfeksiyon, besin, önde gelen endüstri dallarıdır. Sigortacılık, bankacılık, büyük sanayi, ticaret kuruluşlarının yönetim merkezleri, uzay araştırmaları, turizm eyalet ekonomisinde önemli bir rol oynayan öteki sektörlerdir.
Tarih
1530’larda eyalet topraklarını İspanyollar incelediler. 1680’de, New Mexico’dan göçenler, El Paso kıyısında Yslefa’da ilk yerleşim merkezini kurdular. Bunu, Fransız La Selle’in, Matagorda Koyu’nda kurduğu Fransız yerleşimi izledi (1685). Kızılderililerle sürekli savaşlara karşın, yeni yerleşimlerin kuruluşu sürdü: San Antonio (1718), Goliad (1949), Nacogdoches (1779). 19. yüzyıl başlarında toprakla-nn genişletme çabası içindeki Birleşik devletler yönetimi, Teksas’ın verimli topraklarına göz dikti. 1821’de, 300 dolayında aile, Stephen F. Austin tarafından Brazos ve Colorado ırmakları arasına yerleştirildi. Böylece, İspanyol denetimi altındaki topraklarda, ilk Amerikan yerleşim birimleri kuruldu (1819). 1830’a gelindiğinde yörede yerleşen Amerikalılar, çoğunluğu ele geçirince Meksika, bölgeye asker gönderdi. 1835’te, Amerikalılar ayaklandılar ve Meksikalıları uzaklaştırdılar. Ardandan, Washington’da toplanan konvansiyonda, bağımsız Teksas Eyaleti’nin kurulduğu duyuruldu (2 Mart 1836). Anayasa hazırlanarak Davit Burnet geçici başkanlığa getirildi. Meksika birliklerinin, Teksas’a gelerek Amerikalıların eylemini kırmak istemesi üzerine, tarihe Alamo Savunması adıyla geçen kanlı ve kahramanca bir direniş yaşandı. Nisan 1836’da San Jacinto Savaşı’nda Meksika Ordusu bozguna uğradı. Teksas 10 yıl süreyle tek yıldızlı bayrağı altında bağımsız kaldı. 29 Aralık 1845’te, Birleşik Devletler’e katılan 28. eyalet oldu. bunun üzerine, Meksika ile çatışma çıktı. Savaşta, Teksas birliklerinin üstünlüğü karşısında, yenilen Meksikalılar, Rio Grande’ye çekilmek zorunda kaldı. Meksika Savaşı’ndan (1846-1848) sonra, Guadalupe Hidalgo Barışı ile bugünkü Meksika-Teksas sınırı belirlendi. Teksas, siyasal eğilim olarak Güney (Konfederasyon) yanlısı olmasına karşın, savaşın hemen başlarında, Kuzey (Birlik) güçlerinin Kuzey ve Orta Teksas’ı denetim altına alması nedeniyle, doğrudan savaşı yaşamadığı için, İç Savaş’ tan (1861-1865) en az zarar gören Güney eyaleti oldu. Savaştan sonra özellikle hayvancılık alanında büyük gelişme gizlendi. 20. yüzyıl başlarında petrol yataklarının bulunmasıyla, hızlı bir kentleşme ve endüstrileşme sürecine girdi. Birinci Dünya Savaşı sırasında, Zenciler, göreli özgürlükler elde edince, Ku Klux Klan adı verilen Zenci düşmanı ırkçı örgütlerin eylemleriyle karşılaştılar.
1876’da düzenlenen, bazı değişiklerle, bugün de yürürlükte olan 1876 Anayasasına göre, Teksas Parlamentosu, 2 yıl için genel oyla seçilen 150 üyeyi Temsilciler Meclisi ve yine genel oyla 4 yıl için seçilen 31 üyeli Senato’dan (Senato üyelerinin yarısı, 2 yılda bir seçimle yenilenir) oluşur. Yürütme organının başı, seçimle işbaşına gelen eyalet valisinin görev süresi 4 yıldır (1974 öncesinde 2 yıl). Teksas, Federal Kongre’de, 27 temsilcileri meclisi üyesi, 2 senatörle temsil edilir.
Dallas
Dallas; Amerika Birleşik Devletleri’nde Teksas Eyaleti’nde, Dallas Yönetim Birimi’nde kenttir. Eyaletin kuzeydoğusunda, Oklahoma sınırına yakın, Meksika Körfezi’ne dökülen Trinity Irmağı’nın yukarı havzasında yer alır. ABD’nin üçüncü büyük ticaret; eyaletin, Houston’dan sonra ikinci büyük endüstri (makine, dokuma, deri, uçak, elektronik, petrol arıtma, et kombinaları, et paketleme), kültür (üniversiteler, müzeler, tiyatro, basım-yayın, reklamcılık, kitaplıklar, müzik, moda etkinlikleri) merkezi olan kent, New York-Los Angeles-Chicago -Mexico City karayollarının kavşak noktası üzerindedir. 1974’te işletmeye açılan, kente 15 dakika uzaklıktaki Love Field Havaalanı dünyanın en büyük kargo havaalanıdır. İlk olarak 1850’lerde Fransız göçmenlerin yerleştiği kent, 19. yüzyılın sonlarına doğru pamuk pazarı olarak gelişti. Teksas’ta petrol bulununca, kent ekonomisinde petrol pamuğun yerini aldı (günümüzde 500′ ün üzerinde petrol şirketi etkinlik gösterir). İkinci Dünya Savaşı sırasında hızlı bir endüstrileşme sürecine girdi. Federal Hükümet’e bağlı resmi daireler, şirketler, petrol şirketleri temsilcilikleri, çeşitli mali kuruluşların kentte yoğunlaşması sonucu, Dallas gökdelenler kenti görünümü aldı. ABD’nin 35. Başkanı John F. Kennedy, 22 Kasım 1963’te kenti ziyareti sırasında öldürüldü. Yılda 2 milyar doların üzerinde satış yapan yabancı ülkelerdeki Amerikan ordu pazarlarının döviz işlemlerini yetkiyle yürüten kuruluş 1966’da Dallas’a taşındı.
