Türkiye’nin kıyılarının uzunlukları ile kıyılarının bölgelere göre özellikleri nelerdir? Karadeniz, Ege, Marmara ve Akdeniz kıyıları ve özellikleri.
Türkiyenin Kıyıları, Uzunlukları ve Özellikleri
Uzunluklarının toplamı 7.100 km’yi aşan Türkiye kıyılarının 1.700 km.’si Akdeniz kıyılarına aittir. İkinci durumda olan Karadeniz kıyılarımızın uzunluğu 1.550 km.’dir. Ege Denizi kıyılarımız 2.250 km., Boğazlar’la birlikte Marmara Denizi kıyılarının uzunluğu ise 1.100 km. kadardır. Az sayıda olan adalarımıza ait kıyılarımızın uzunluğu da 500 km’yi bulur.
Yurdumuzun kuzey ve güney kıyıları az girintili çıkıntılı olduğu halde batı kıyıları çok girintili çıkıntılıdır.
Karadeniz Kıyıları.
Genel olarak, orta kesimde bulunan bir çıkıntı ile bunun doğu ve batısındaki iki büyük girintiden ibarettir. Bu esas şekil arasında doğuda Yeros ve Yosun burunları gibi küçük çıkıntılarla, Trabzon’un batısında Polathane Limanı, Ordu batısında Vona Limanı gibi rüzgâra karşı oldukça kapalı koylar bulunur. Orta Karadeniz’de Sinop, Batı Karadeniz’de Ereğli aynı şekilde iyi birer liman durumundadırlar.
Akdeniz Kıyıları
Akdeniz‘de Fethiye ile Antalya Körfezi arasında Teke Yöresi, Antalya Körfezi ile Mersin Körfezi arasında da Taşeli Yöresi birer çıkıntı teşkil ederler. Denizin doğu ucunda İskenderun Körfezi kara içine doğru epeyce sokulur. Teke Yöresi’nin kıyıları çok girintili çıkıntılıdır, hattâ birçok küçük adalar vardır. (Bunlardan en büyüğü olan Meis Adası Yunanistan’a aittir.)
Ege Kıyıları
Yurdumuzun batı yüzündeki Ege Denizi çok girintili çıkıntılıdır. Bu denizde kuzeyden güneye doğru Edremit Körfezi, Çandarlı Körfezi, İzmir Körfezi, Kuşadası Körfezi, Mandalya Körfezi, Kerme Körfezi, Hisarönü Körfezi, Marmaris Körfezi gibi körfezlerle bunlar arasına sokulan yarımadalar (en önemlileri: Urla, Bodrum, Datça yarımadaları) vardır. Ege kıyıları üzerinde eskiden bulunan körfezlerden bazıları da Büyük ve Küçük Menderes nehirlerinin taşıyıp yığdıkları lığlarla dolmuşlardır. Bu yüzden Efes, Milet gibi Eskiçağ’ın önemli liman şehirlerinin yıkıntıları bugün kıyıdan içeride kalmıştır.
Marmara Kıyıları
Marmara Denizi’nin kuzey ve batı kıyıları az girintili çıkıntılıdır, doğusunda, güneyinde ise birçok koylar, körfezler vardır. Doğuda İzmit ve Gemlik körfezleri derin bir şekilde karalar içine sokulur. Bu iki körfez arasında uzanan Armutlu Yarımadası Bozburun’la sona erer. Marmara Denizi’nin güneyinde bulunan, yelpaze biçimi, Kapıdağı Yarımadası’nın doğusunda Bandırma Körfezi, batısında Erdek Körfezi vardır. Marmara’yı Karadeniz’e İstanbul Boğazı, Ege Denizi’ne Çanakkale Boğazı bağlar.
Marmara’da birtakım adalar da vardır. Bunlardan istanbul yakınında bulunan, Kızıladalar diye anılan adalar (Kınalı, Burgaz, Heybeli, Büyükada), İstanbul iline bağlı bir ilçeyi (Adalar ilçesini) meydana getirirler.
Bozburun’un karşısına düşen İmralı Adası, bir cezaevi yeridir. Marmara Denizi’nin güneybatı köşesinde bulunan Marmara Adaları, Marmara, Paşalimanı, Avşa, Ekinlik gibi adalarla daha küçük birtakım adalardan meydana gelmiştir.
Türkiye’nin en büyük adası olan Bozcaada (İmroz)’la Bozcaada, Ege Denizi’ndeki en önemli adalarımızdır. Bu denizdeki Alibey (Cunda) adası da Ayvalık şehrinin karşısındadır, şehrin bir mahallesini teşkil eder.
Akdeniz’de Türkiye’ye ait olup da üzerinde oturulan ada yoktur.
Karadeniz’de Kefken adası bir gemi kurtarma yeri olarak önem taşır.
