Tuz Nedir? Özellikleri Çeşitleri Kullanım Alanları Elde Edilmesi ve Yapısı

0
Advertisement

Tuzun özellikleri nelerdir? Tuzun yapısı, çeşitleri ve elde edilmesi nasıldır? Tuz ne işe yarar, nerelerde kullanılır, hakkında bilgi.

tuz

Kaynak: pixabay.com

Tuz

Yemeklere tat vermek için kullanılan beyaz bir maddedir. Kimyada bir asitteki hidrojenin yerini bir bazın almasından ileri gelen bileşime de “tuz” denir. Bu bakımdan yemeklerde kullanılan tuz “sodyum klorürü” dür.

Tuz, enerji veren maddelerden değilse de vücudun yapıtaşı olarak besinler arasında bulunması gerekir. Yaşamak için lüzumlu olan birçok madeni (mineral) madde arasında besinlere ayrıca yalnız “mutfak tuzu“, yani “sodyum klorür” (NaCl) eklenir. Bitkisel besinlerle beslenen insanların tuz ihtiyacı daha çoktur. Çünkü bitkilerde potasyum çok bulunur. Potasyum idrarla vücuttan çıkarken sodyumu da birlikte sürükler.

Tuz İhtiyacı

Erişkinlerde tuz ihtiyacı günde 10-20 gr. arasında değişir. Sıcakta çalışma, ağır beden hareketleri sırasında artan terlemelerle vücut su ile birlikte çok tuz kaybeder, tuz ihtiyacı artar. Sıcak ülkelerde bu ihtiyacı karşılamak için, mesela askeri hareketler sırasında insanlara tuz tabletleri ilaç gibi yutturulur. Vücutta tuz azalması su dengesinin bozulmasına, tansiyonun düşmesine, kaslarda kesiklik, ağrı hissiyle bütün organizmada bitkinlik haline yol açar. Her gün bitkisel, hayvansal besinlerle birlikte 15 gr. kadar tuz alırız.

himalaya tuzu

Kaynak: pixabay.com

Tuzun Üretimi

Tuz tabiatta, ya deniz suyuyla erimiş olarak, ya da kayalar halinde bulunur. Kayalardan kalıp halinde elde edilene “kaya tuzu” denir. Deniz suyundan tuz “tuzla” denilen yerlerde çıkarılır.

Dünyada çok fazla tuz vardır; ancak tuzu elde etmek her zaman çok kolay değildir. “Kaya tuzu” yer altının derin tabaklarından elde edilir. Bu tuzlar tarih öncesi denizlerin çok zaman önce kurumasıyla oluşmuştur. Kanada, Polonya, Sibirya (Rusya) ve Chesire’de (İngiltere) çok ünlü tuz yatakları vardır. Bazen kaya tuzu yer altına doğru kazı yapılarak elde edilir. Ancak genellikle yer altından su veya buhar fışkırarak dışarı tuzlu su çıkar. Yüzeye gelen tuzlu su burada kuruyarak geriye tuzu bırakır.

Advertisement
tuz

Kaynak: pixabay.com

Tuzun Mutfakta Kullanımıyla İlgili Önemli Notlar

  1. Tuz, yemeklere özel lezzet kazandırır.
  2. Asit ortamını düzeltir, nötralize eder.
  3. Tuz ve şeker bir arada insana ters gelir. Bu sebeple eğer yemeğe fazla tuz konulmuşsa ilâve edilecek bir parça şeker tuzluluğu engeller.
  4. Tatlılara konulacak biraz tuz onlara daha hoş bir lezzet kazandırır, adeta şekerin tadını arttırır.
  5. Ekmek hazırlanırken hamura tuz konulmazsa hamur kabarmaz, özlenmez ve istenilen kıvamı kazanmaz. Tuz, buğdayda bulunan protein türü olan glütene esneklik kazandırır, bu sayede elde edilen ürün güzel şekil alır ve gevrek olur.
  6. Mayalı hamura çok fazla tuz konulması maya bakterilerinin ölmesine neden olur ve hamur kabarmaz, bu sebeple tuz oranı iyi ayarlanmalıdır. Bu ölçü genellikle 1 kg un için 25-30 g tuz şeklindedir.
  7. En iyi tuz, ince, akıcı ve tanecikleri pürüzsüz olan tuzdur. Deniz tuzu, kristalleri daha iri olmasına rağmen en kalitelisidir. Bunu sofralarda değirmenden geçirerek kullanmak en doğru yoldur.
  8. Sığ deniz kıyılarında güneşin tesiriyle buharlaşan sulardan geriye kalan tuzlar iri kristaller hâlinde olur. Bu tuzlar kaya tuzlarıyla aynı yapıdadır. Bu çeşit tuzlar turşularda, salamuralarda, etlerin tuzla kurutulmalarında, balıkların kurutulmalarında tercihen kullanılmaktadır. Bol tuz besin maddelerinin bozulmasını önler.
  9. Lezzetlendirilmiş tuzlar da mutfaklar için çok kullanışlıdır. Örneğin, kereviz çok ince kıyılıp bol tuzla kurutulursa kereviz tuzu adını alır ve kerevizin bulunmadığı zamanlarda ya da yiyeceklere özel bir tat vermek amacıyla kullanılır. Aynı şekilde ince ince kıyılarak bol tuzla kurutulmuş sarımsaktan da sarımsak tuzu elde edilir. Mutfaklarda baharat ve otlarla tat kazandırılmış çeşitli tuzlar kullanılmaktadır.


Leave A Reply