Yazım kuralları nelerdir? Yazım kurallarının maddeler halinde açıklaması, örnekleri, konu anlatımı.
YAZIM (İMLA) KURALLARI
Türkçemiz konuşulduğu gibi yazılan, yazıldığı gibi okunan zengin bir dildir. Her ses, bir harfle gösterilir.
Her dilin kendine özgü belli kuralları vardır. Özellikle yazı dilinde bu kuralların bilinmesi gerekir. Çünkü bu kurallar sayesinde duygu ve düşüncelerimizi daha doğru ve etkili bir biçimde aktarabiliriz. Bu hikâyede de görüldüğü gibi dili güzel kullanan biri istediği şeyi kazasız belasız söyleyebilir.
Dilimizin yazıya geçirilmesinde İstanbul ağzı esas alınmıştır.
1. Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler
2. Yer Adlarının Yazımı
3. Kısaltmaların Yazımı
4. Sayıların Yazımı
5. Yön İsimlerinin Yazımı
A- Yön isimleri bir yer adının başında onu belirtir durumda kullanılıyorsa büyük harfle başlar.
> Güney Amerika, Doğu Karadeniz …
B- Yön isimleri yalnız başlarına veya bir isimden sonra, isimlerin yönlerini bildirecek şekilde kullanılırsa küçük harfle başlar.
> Yağmurlu hava kütlesi kuzeyden gelecek.
> Türkiye’nin batısı daha çok yağış alır.
C- Yön isimleri; düşünce, hayat tarzı, politika vb. anlamlar bildirdiğinde büyük olarak yazılır.
> Batı medeniyeti, Doğu kültürü vb.
6. Tarihlerin Yazımı
A- Cümle içinde geçen ay ve gün isimleri, başında veya sonunda bir rakam yoksa küçük harfle başlar.
> Bu çarşamba arkadaşlarla oturup mart ayında yapacağımız geziyi konuşacağız.
B- Belli bir tarihi bildiren ay ve gün adları büyük harfle başlar.
> Atatürk 19 Mayıs 1919’da Samsun’a ayak bastı.
> 19 mayıs 1919 … (Yanlış)
C- Ay ve gün, yazıyla olduğu gibi rakamla da gösterilebilir.
> 24 Ocak 1972 ⇒ 24.01.1972 24/01/1972
7. Birleşik Sözcüklerin Yazımı
8. “Ki”lerin Yazımı
9. “De”nin Yazımı
10. Soru Ekinin (mi) Yazımı
Soru eki “mi” ünlü uyumundan etkilendiği için kendisinden önceki sözcüğün son ünlüsüne uyarak “mı, mi, mu, mü” biçimlerini alabilir. Kendinden önceki sözcükten ayrı yazılır. Kendinden sonra gelen ekler “mi” ye bitişik yazılır.
> Zil çaldı mı?
> Ders bitecek mi?
> Okuyor muyuz?
> Çocuk muyum?
UYARI
Olumsuzluk eki olan “-ma, -me” ünlü daralmasına uğrayarak “-mi, -mı” şeklini alabilir. Olumsuzluk eki olduğu için her zaman bitişik yazılır. Bu eki soru ekiyle karıştırmamak gerekir.
> gel-me-yor-um ⇒ gelmiyorum
> oku-ma-yor ⇒ okumuyor
11. İle’nin Yazılışı
# “ile” ayrı olarak yazılabildiği gibi kelimelere eklenerek de yazılabilir. Sözcüklere eklenerek yazıldığında ünlü uyumuna uyar. “İle” ünsüzle biten bir sözcüğe ek olarak getirildiğinde “i” ünlüsü düşer ve bitişik yazılır:
> bulut ile ⇒ bulutla
> çiçek-ile ⇒ çiçekle
“ile” ünlüyle biten bir sözcüğe ek olarak getirildiğinde “i” ünlüsü düşer. Bu durumda araya “y” ünsüzü girer:
> anası ile ⇒ anasıyla
> sürü ile ⇒ sürüyle
12. Pekiştirmeli Sıfatların Yazılışı
* Pekiştirmeli sıfatlar bitişik yazılır:
> apaçık, büsbütün, dümdüz, güpegündüz, kapkara, sapsarı, yemyeşil…
13. İkilemelerin Yazılışı
# İkilimeler ayrı yazılır, aralarına herhangi bir noktalama işareti konulmaz.
> ağır ağır, ileri geri, kılık kıyafet, bata çıka, eciş bücüş, kapı mapı, günü gününe, …
14. Deyimlerin Yazılışı
# Deyimler ayrı yazılır:
> akıntıya kürek çekmek, göz atmak, kulak asmak…
15. Ses Olayları Yazım Kuralları
16. Yazımı Karıştırılan Sözcükler
17. Satır Sonunda Sözcüklerin Bölünmesi
* Satır sonuna gelen sözcükler, yarım kalmışsa bölünebilir. Bu kısa çizgi ya da kesme işareti ile gösterilir. Satır sonuna gelen sözcükler hecelerine dikkat edilerek bölünür. Bu bölünme yapılırken satır sonunda veya satır başında tek harf bırakılmaz.
