Amasya genelgesi nedir? Amasya Genelgesinin maddeleri nelerdir? Amasya Genelgesinin önemi, tarihi, hakkında bilgi.
Amasya Genelgesi Maddeleri ve Önemi
Amasya Genelgesi; Amasya da 22-23 Haziran 1919’da alınmış kararları içeren, Anadolu İhtilali’nin başlangıcı sayılan bildiridir. Bildiride açıklanan kararlar, Mustafa Kemal’in 12 Haziran 1919’da Havza’dan Amasya’ya gelmesi ve 14 Haziran 1919’da Amasya’da kurulan Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti çalışmalarının sonucunda alındı. Karar Mustafa Kemal, Rauf Bey (Orbay), Ali Fuat Paşa (Cebesoy), Refet Bey (Bele), Mustafa Kemal’in Kurmay Başkanı Albay Kâzım Bey, Hüsrev Bey, asker ve sivil şifre memurlarının imzalarını taşımaktadır. Ayrıca Kâzım Karabekir ve Cemal Paşa’nın (Mersinli) telgrafa onayları alınmıştır.
Bildirinin içeriği 6 maddede toplanmıştır:
1. Ülkenin bütünlüğü ve ulusun bağımsızlığı tehlikededir. İtilaf Devletleri’nin etkisi ve güdümü altında bulunan İstanbul Hükümeti sorumluluklarının gereğini yapmamaktadır. Ulusun bağımsızlığını yine ulusun azmi ve kararları kurtaracaktır. Bu nedenle her türlü etki ve denetimden uzak, bağımsız bir ulusal kurulun varlığı gereklidir. Bunu sağlamak için Anadolu’nun en güvenli yeri olan Sivas’ta ulusal bir kongrenin acele olarak toplanması kararlaştırılmıştır. Bu ulusal kongreye katılmak üzere Osmanlı illerinin her sancağından ulusun güvenini kazanmış üç delegenin hızla yola çıkarılması gerekmektedir. Kongre toplantısı ulusal bir sır olarak saklanmalı ve yola çıkarılacak delegeler Sivas’a kadar yolculuklarında kimliklerin gizli tutmalıdır.
2. Doğu illeri adını 10 Temmuzda Erzurum’da toplanması kararlaştırılan kongre için, adı geçen illerin Müdafaa-i Hukuk-u Milliye ve Redd-i İlhak derneklerinden seçilecek delegeler zaten Erzurum’a doğru yola çıkarılmışlardır. O zamana kadar öteki illerimizin de delegeleri Sivas’a varabileceklerinden, Erzurum Kongresi üyeleri, uygun görecekleri tarihte genel toplantıya katılmak üzere Sivas’a hareket edecekler.
3. İllerden gelecek delegeler, Müdafaa -i Hukuk ve Redd-i İlhak dernekleri ve belediyelerce seçileceklerdir.
4. Bu kararların uygulamasına 9. Ordu Müfettişi Mustafa Kemal Paşa, eski Bahriye Nazırı Hüseyin Rauf Bey, 15. Kolordu Komutanı Kâzım Karabekir Paşa, 13. Kolordu Komutanı Vekili Albay Cevdet, 3. Kolordu Komutanı Albay Refet Bey, Canik Mutasarrıfı Hamit Paşa, 12. Kolordu Komutanı Albay Selahattin Bey, 20. Kolordu Komutam Ali Fuat Paşa, Bursa’da 17. Kolordu Komutanı Albay Bekir Sami Bey, Edirne’de Kolordu Komutam Albay Cafer Tayyar Bey ve öteki bazı asker, sivil önemli kişiler çalışacaktır. Ayrıca Sadrazam Müşir Ahmet İzzet Paşa, Nafia Nazırı Ferit Bey ve Ayan üyelerinden Ahmet Rıza Bey gibi kişilerin görüş ve düşüncelerine yer verilecektir.
5. Müdafaa-i Hukuk-i Milliye ve Redd -i İlhak derneklerinin çekecekleri telgrafların Posta ve Telgraf Genel Müdürlüğünden bildirildiği gibi yalnızca telgrafhaneler de kabul edilmesi reddedilecek ve kesin olarak haberleşmenin serbestçe yapılması için gösteriler yapılacak ve bu sağlanıncaya kadar gösteriler sürdürülecektir.
6. Askeri ve ulusal örgütler kesinlikle kapatılmayacaktır. Komuta hiçbir biçimde terk edilmeyecek ve vekâleten de olsa başkalarına verilmeyecektir. Vatanın herhangi bir yerinde olabilecek düşman işgal eylemleri bütün orduyu ilgilendirecek, doğacak duruma göre ulusun savunmasına birlikte girişilecektir. Bu nedenle komutanlar birbirlerine derhal haber vereceklerdir. Silah, cephane ve öteki araçlar hiçbir biçimde elden çıkarılmayacaktır.
Bir ihtilal bildirisi niteliğinde olan bu kararlar, gizlilik koşuluyla 22 Haziran 1919’da, Kolordu Komutanlıklarına, Valiliklere, Mutassarıflıklara genelge olarak bildirildi.
ÖNEMİ:
1. Kurtuluş Savaşı’nın amacını, gerekçesini ve yöntemini açıklamıştır.
Amacı:
Yurdu kurtarmak
Gerekçe ve Yöntemi
- İstanbul hükümetinin görev yapmaması nedeniyle ulusun kendini kurtarmak zorunda olmasıdır.
- Kurtuluş Savaşı için atılmış ilk önemli adım olup, Türk ulusu ilk kez hem anlaşma devletlerine hem de Osmanlı Hükümeti’ne karşı ayaklanmaya davet edilmiştir. Bir “İhtilal beyannamesi”dir.
- Türk halkına, ulusal egemenliğine kavuşması için yapılan bir çağrıdır, ilk kez ulusal egemenlik ilkesinden söz edilmiştir.
- Kurtuluş çalışmaları için ulusal bir kurulun gerektiği, kogreler yoluyla örgütlenme kararlaştırılmıştır. Çözümler önerilmiştir.
İngilizlerin baskısı sonucu, Dahiliye Nazırı (İçişleri Bakanı) Ali Kemal, 23 Haziran tarihli bir yazıyla Mustafa Kemal’in 9. Ordu Müfettişliğinden alındığını, kendisiyle hiç bir ilişkiye girilmemesini sözünün dinlenmemesini bütün ülkeye duyuruyordu. Bununla da yetinmeyerek, Elazığ Valisi olarak Anadolu’ya Ali Galip adlı bir Kurmay Albay gönderiyordu. Mustafa Kemal 8-9 Temmuz 1919’da askerlik mesleğinden ayrıldığını İstanbul’a bildirmiştir.
