Friedrich von Schiller Kimdir? Alman Tarihinin En Büyük Şairlerinden Birisi (Hayatı ve Eserleri)

0
Advertisement

Alman tarihininin en büyük şairlerinden birisi olan Friedrich von Schiller hayatı ve eserleri hakkında bilgiler. Friedrich von Schiller kimdir?

Friedrich von Schiller Kimdir?

Friedrich Schiller Hayatı ve Eserleri

Friedrich Schiller; Alman ozanı ve tiyatro yazarıdır (Marbach, 1759-Weimar, 1805). Bir askeri dişçinin oğlu olan Johann Cristoph Friedrich von Schiller, Württemberg dükü Karl Eugen tarafından kurulan Askeri Akademi’de tıp okudu. Öğrenimini sürdürürken Shakespeare‘in, Voltaire’in, Rousseau’nun yapıtlarını okudu. Tiyatro dünyasına büyük bir başarıyla girdi: Bozulmuş bir toplumu eleştiren Haydutlar (Die Räuber) adlı oyunu Mannheim’da oynanınca ansızın ün kazandı. 1782’de Stuttgart alaylarından birine dişçi olarak atandı. Genç yazarın eleştirilerinin sertliğinden tedirginlik duyan dük, toplum düzeni için tehlikeli olan yapıtlarını izin verilmeden yayımlamasını yasakladı.Bunun üzerine Schiller, Stuttgart’ tan kaçtı ve Frankfurt ile Mannheim’e sığındı.

STURM UND DRANG DÖNEMİ

Schiller sefalet içinde yaşıyordu. Ama Die Verschwörung des Fiesko zu Genua (Fiesko’nun Genua’ya Yemini, 1783) ve Hile ve Aşk (Kabale und Liebe, 1784) adlı oyunları (bunlarda “burjuvazinin köleleşmesi eleştiriliyor”du) başarılı oldu ve gittiği Leipzig ile Dresden’de iyi karşılanmasını sağladı. Halkların bağımsızlık hakkını ve hoşgörüyü savunduğu tutku ve acı dolu yapıtlarıyla Schiller, Sturm und Drang (Fırtına ve Atılım) adıyla tanınan hareketin baş temsilcilerinden biri oldu. Bu çalkantılı dönemde yazarlar, eski kurallardan sıyrılmak ve edebiyatı yenileştirmek istiyorlardı. Schiller bu sırada, klasik niteliği konusunda fikir veren ilk oyununu, yani Don Carlos’u (1787) yazdı. Bu yapıtta, ağırbaşlılık, tutarlılık ve esinin genişliği, “özgürlük tapınağının kurulmasına” (Heinrich Heine) adanmış gibidir. Ülkesine ulusal bir tiyatro kazandırmak isteyen Schiller seyirciyi ya da okuru yükseltmeyi her zaman amaç edinmişti.

GÜZELLİK VE İDEAL

Schiller daha sonra tarih, felsefe ve estetik alanlarında çalışmaya başladı. Jena Üniversitesi’ne tarih profesörü olarak atanması, Schiller’i cesaretlendirmişti. Über Anmut und Würde (İncelik ve Onur Üstüne, 1793), Über naive urid sentimentalische Dichtung (Arıtılmış ve Duygusal Şiir Üstüne, 1795), İnsanın Estetik Terbiyesi Üzerine Mektuplar (Briefe über die ästhetische Erziehung des Menschen, 1795) gibi Alman klasisizminin ve estetik hümanizmasının en iyi örnekleri olan yapıtlarında Schiller, toplumsal örgütlenmenin canlanması olarak düşündüğü güzellik konusundaki görüşlerini açıkladı.

Bu sağlam “idealizm”, çok sevilen ve tanınan parçalar arasında Çanın Türküsü ‘nün (Das Lied von der Glocke, 1799) ve Ode an die Fruede’nin (Sevince Od, 1785) [Beethoven’in IX. senfonisinde seslendirilmiştir] yanı sıra ozanın başyapıtı olan Baladlar ‘ını (1797) da kapsayan bir verime de esin kaynağı olmuştur. Schiller’in çevirilerinin yanı sıra Mektuplar’ı da yayımlanmıştır.

Advertisement

ÖRNEK BİR DOSTLUK

Weimar dükü Schiller’i korudu ve kentine çağırdı (1799). Böylece ozan için yoğun bir yaratma dönemi başladı. Kant’ın Eleştiriler’ini okumaya koyuldu ve Goethe ile sonradan efsanevi bir nitelik kazanan dostluk kurdu. Bu çok verimli döneminde başyapıtlarını ortaya koydu: İdealizmin, yalnızlığının ve acının güçlü bir ürünü olan üçlemesi Wallenstein (1794-1799) ve Wilhelm Tell (1804). Schiller’in kahramanlarının duyguları ve yazdığı felsefi şiirlerinde açıkladığı düşünceler, güçlü bir hareketle ve kimi zaman yüce ve hayranlık uyandırıcı bir dille sunulmuştur.

Schiller, çağdaşları ve daha sonra XIX. yy. Alman tiyatrosu üstünde büyük etki gösterdi. Fichte ile birlikte, Alman ulusunun eğiticilerinden biri olarak görüldü.

BAŞLICA YAPITLARI

Oyun:

Haydutlar (Die Räuber, 1782); Die Verschwörung des Fiesco zu Genua (Fiesko’nun Genua’ya Yemini, 1783); Hile ve Aşk (Kabale und Liebe, 1784); Don Carlos (1787); Wallenstein üçlemesi (Wallensteins Lager [Wallenstein Kampı, 1798], Die Piccolomini [Piccolominiler, 1799], Wallensteins Tod [Wallenstein’in Ölümü, 1799]); Maria Stuart (1801); Orleans Bakiresi (Die Jungfrau von Orleans, 1801); Messinali Gelin (Die Braut von Messina, 1803); Wilhelm Tell (1804); Demetrius (1815).

İnceleme (felsefe-estetik):

Über Anmut und Würde (İncelik ve Onur Üstüne, 1793); Über naive und senti-mentalische Dichtung (Arıtılmış ve Duygusal Şiir Üstüne, 1795); İnsanın Estetik Terbiyesi Üzerine Mektuplar (Briefe über die ästhetische Erziehung des Menschen, 1795).

Advertisement

Tarih:

Geschichte des Abfalls der vereinigten Niederlande von der spanischen Regierung (Hollanda’nın İspanyol Yönetiminden Ayrılmasının Tarihi; 2 cilt, 1788); Otuz Yıl Savaşı Tarihi (Geschichte des dreissigjährigen Krieges; 3 cilt, 1791-1793). Ayrıca Baladlar’ı, Mektuplar’ı, vb. vardır.

TİYATRO YAPITLARI

Schiller’in tiyatro yapıtları iki dönemi kapsar. Gençliğinde, tiyatroyu, düşüncelerini savunduğu bir alan olarak kullanmış ve baskı altında tutanlara karşı baskı altında tutulanlardan yana çıkmıştı. Haydutlar (1782), Die Verschwörung des Fiesko zu Genua (1783), Hile ve Aşk (1784) bunun örnekleridir. Schiller’in bütün oyunları düzyazıdır ve beş perdedir. Yalnızca Don Carlos (1784) beş perde olduğu halde nazım olarak yazılmıştır. Bu
oyunda, Don Carlos adlı prensin ve Posa markisinin, İspanyol zorbalığına ve engizisyonuna karşı Hollanda’nın ayaklanmasını başarısız bir biçimde desteklemesi canlandırılır. Schiller, XVIII. yy. felsefecilerinin savundukları halkların özgürlüğü ve hoşgörü düşüncelerini geliştirir.

Schiller, en güzel dramlarını olgunluk döneminde yazdı. Wallenstein’i bir perdelik Wallensteins Lager (Wallenstein Kampı, 1798) ile beş perdelik iki oyundan, yani Die Piccolomini (Piccolominiler, 1799) ile Wallensteins Tod’dan (Wallenstein’in Ölümü,1799) kurulu bir üçlemedir. Bunlar birbirine sıkıca bağlıdır, ama bir seferde temsil edilemezler. Bu üçlemede, büyük bir insan karakterinin ve bir dönemin derinlemesine incelenmesi, okurun dikkatini çeker. Bu, Otuz Yıl savaşları dönemidir. Maria Stuart’ ta (1801), Protestanlığın Katoliklikle savaşı canlandırılır ve oyunun kahramanları iki kadındır: Kraliçe Elizabeth ve Maria Stuart. Orleans Bakiresi ‘nde (Die jungfrau von Orleans, 1801) Jeanne d’Arc öyküsü sahneye getirilir. Ama Schiller, tarihsel olayları istediği gibi değiştirir, jeanne’ı, zayıf karakterli olduğu için tanrısal görevini sürdüremeyen âşık bir kız olarak canlandırır, jeanne, kahramanca ölür, ama ölümü odun yığınının üstünde değil, hapishaneden kaçtıktan sonra Compiegne yakınlarında savaş alanında aldığı bir yaradan olur.

Messinalı Gelin (Die Braut von Messina, 1803) düşman kardeşler temasını ele alarak Eskiçağ Yunan trajedisini canlandırır. Koro, olaylara katılır ve alınyazısı, kahramanları ordan oraya sürükler. Wilhelm Tell (1804), Schiller’in başyapıtıdır ve burada, İsviçre halkı ve yurt ile özgürlüğün simgesi olan kahramanı yüceltilir. Demetrius (1815) ise bitmemiş bir dramdır.


Kaynak – 2

Friedrich von Schiller Kimdir?

Friedrich von Schiller (10 Kasım 1759, Marbach am Neckar, Almanya – 9 Mayıs 1805, Weimar, Almanya)

Alman şairlerinin en büyüklerinden biridir. Manzum tiyatro eserleriyle tanınmıştır. Babası, Würtemberg Dukası’nın bahçelerine bakan emekli bir doktordu. Duka, onu, kendi kurduğu askerî okula yazdırdı. Schiller, burada önce hukuk, sonra hekimlik öğrenmeye başladıysa da, onu en çok edebiyat ilgilendiriyordu. 21 yaşında operatör olarak okulu bitirdikten sonra kendini edebiyata verdi.

Goethe gibi, Schiller de hürriyet fikirleriyle yetiştiğinden, diktatörler aleyhine bir piyes yazıyordu. Adını «Die Rauber» (Haydutlar) koyduğu bu eserini 1781’de tamamladı. Kendi hesabına bastırdı. Kitap çıkınca, Duka’ nın hışmına uğradı. Bir daha, sansürden geçirmeden hiçbir eserini yayınlayamıyacağı kendisine bildirildi. Schiller, bu emre rağmen, piyesini oynattı. Hapse atıldıysa da dostlarının yardımı ile hapisten kaçtı.

Mannheim’da takma bir adla saray tiyatrosunda çalışmaya, bir yandan da yeni eserler yazmaya koyuldu. 1784’te «Kabale und Liebe» (Hiyle ile Sevgi) yi yazdı. 1787’de «Don Karlos»u kaleme aldı. 12 yıl kadar üniversitede profesörlük yaptı, felsefe ve tarihle uğraştı. 1798’den sonra yeniden eser vermeye başladı. «Vallenstein», «Maria Stuart», «Die Jungfrau von Orleans» (Orleanslı Genç Kadın), «Die Braut von Messina» (Messina’nın Nişanlısı), «Wilhelm Tell» gibi tiyatro eserlerinden başka birçok şiir, içlerinde en büyüğü «Otuz Yıl Savaşları» olan birkaç tarihi eser yayınladı. 46 yaşında veremden öldü.

Friedrich Schiller’e ölümünden üç yıl önce asillik payesi verilmiştir. Goethe’den sonra Almanlar’ın en büyük lirik, romantik şairi sayılır. Shakespeare’i örnek alarak tiyatroda romantizmi Fransızlar’dan çeyrek yüzyıl önce gerçekleştirmiştir. Sanatta güzellikle, ahlakla faydayı bağdaştırmak başlıca gayesiydi.

Advertisement


Leave A Reply