İcra Teşkilatı Nedir? Görevleri Nelerdir?

İcra teşkilatı nedir? İcra teşkilatını oluşturan asıl ve yardımcı organlar nelerdir? İcra Teşkilatının görevleri, hakkında bilgi.

İcra Teşkilatı Nedir? Görevleri Nelerdir?

İcra hukukunda, borçların zorla yerine getirilmesini (ifa edilmesini) sağlayan devlet organlarının tümüne icra teşkilatı (örgütü) denir.” İcra teşkilatı iki ana kısımda incelenir: Yalnızca icra işleri için kurulmuş olan organlar (asıl organlar) ve asıl görevlerinin dışında icra işlerine de bakan organlar (yardımcı organlar)

1. Asıl Organlar

a. İcra Dairesi

***İcra daireleri icra teşkilatının en önemli organlarıdır ve icra işlerinde birinci derecede görevlidir. İcra sürecini başlatan takip talebi icra dairesine yapılır, ödeme emri icra dairesince düzenlenir, borçluya ait malların haczi, haczedilen malların satışı icra dairesi tarafından yerine getirilir, konusu paradan başka olan ilamlar icra dairesi tarafından icraya konulur.

***İcra daireleri icra mahkemelerinin gözetimi ve denetimi altında çalışır ve muameleleri Adli Yargı Adalet Komisyonu Başkanlığınca dönüşümlü olarak bağlandığı icra mahkemesince, şikayet veya itiraz üzerine incelenir.

***İcra daireleri zor kullanma yetkisine sahiptir.

***Her asliye mahkemesinin yargı çevresinde yeteri kadar icra dairesi bulunur. İcra dairelerinin başında icra müdürü bulunur. Ancak icra işlerinin az olduğu yerlerde icra müdürünün görevlerini mahkeme yazı işleri müdürü yapar. Öte yandan yalnızca sulh mahkemelerinin bulunduğu yerlerde icra mahkemelerinin görevleri sulh mahkemelerince yerine getirilebilir ve icra müdürünün görevlerini sulh mahkemesi yazı işleri müdürü yerine getirir.

İcra Dairelerinin Görev ve Yetkileri

> İcra daireleri, yaptıkları işlemlerle ilgili her makam ve merci ile doğrudan haberleşme, zor kullanma, bölgesi dışında yapılan işlemlerde başka yer icra dairelerine istinabe (hukuksal yardım) yoluyla iş gördürme ve bunların dışında mevzuattan kaynaklanan bazı yetkilere sahiptir.

> İcra dairesi, icra işlerinde birinci derecede görevlidir. İcra dairelerinin başlıca görevleri şunlardır:

***Takip talebini kabul etmek
***Ödeme emrini düzenlemek ve borçluya göndermek
***Ödeme emrine yapılan itirazları kabul etmek
***Borçlunun mallarını haczetmek
***Hacizli malları satmak
***Malların satışından elde edilen parayı alacaklıya ödemek
***Konusu paradan başka olan ilamları zorla icra etmek
***Hacizli mallar hakkında muhafaza tedbirleri almak

İcra Dairelerinin Yükümlülükleri

> İcra dairelerinin yükümlülükleri olumlu ve olumsuz yükümlülükler olmak üzere iki başlık altında incelenir:

> İcra dairesinin olumlu yükümlülükleri şunlardır:

***Dosya ve tutanak düzenlemek: Her icra işi için bir dosya açılır. İcra ve iflas daireleri, yaptıkları işlemler ile kendilerine yapılan talep ve beyanlar hakkında bir tutanak düzenlerler. İcra tutanakları ilgililerin incelemesine açıktır (alenilik) ve ispat gücü bakımından adi karine niteliği taşırlar.

***Para ve değerli eşyayı tevdi etmek: İcra daire si kendisine verilen para, kıymetli evrak, kıymetli maden ve diğer kıymetli şeyleri, alındığının en geç ertesi iş günü çalışma saati sonuna kadar Adalet Bakanlığınca uygun görülen bir bankaya yatırmak zorundadır.

****İcra dairesine yapılan ödemeleri kabul etmek: İcra dairesi, borçlu ve üçüncü kişi tarafından yapılan ödemeleri, kısmi ödemeler de dahil olmak üzere kabul etmek zorundadır. İcra dairesi, ödemeleri icra dairesi binasında, yalnızca TL cinsinden kabul edebilir.

> İcra dairesinin olumsuz yükümlülükleri şunlardır:

***İcra dairesi görevlileri kendilerinin ve yakınlarının işlerini göremez. (Buna uyulmadan yapılan işlemler batıl değil iptal edilebilir işlemlerdir. 7 gün içinde şikayet yoluna başvurulmazsa işlem geçerliliğini korur.)

***İcra organları kendileri ile akit yapamazlar. (Buna uyulmadan yapılan işlemler geçersizdir. Mutlak butlana tabidir.)

> Özetle; icra dairesinin olumlu yükümlülükleri yapmak zorunda olduğu şeylerden oluşurken, olumsuz yükümlülükleri yapmamakla yükümlü olduğu işlerden oluşur.

İcra Dairesi Görevlilerinin Sorumlulukları

İcra (ve iflas) dairesi görevlilerinin görevleriyle ilgili sorumlulukları üç çeşittir: Hukuki sorumluluk, ceza sorumluluğu, disiplin sorumluluğu.

***Hukuki sorumluluk: İİK’nin 3. maddesine göre; icra ve iflas dairesi görevlilerinin kusurlarından doğan tazminat davaları, ancak idare aleyhine açılabilir ve devletin zararın meydana gelmesinde kusuru bulunan görevlilere rücu hakkı saklıdır. Tazminat davası asliye veya sulh mahkemelerinde görülür. Yetkili mahkeme de davalı Adalet Bakanlığının bulunduğu yer olan Ankara mahkemesi veya zararı doğuran kusurlu eylem ya da işlemin yapıldığı yer mahkemesidir.9 Tazminat davasının şartlan tazminat hukuku genel hükümlerine tabidir. Bu şartlar; hukuka aykırılık, kusur, zarar ve zarar ile kusur arasında illiyet bağının olmasıdır. Tazminat davası zaman aşımı süresine tabidir; zarar görenin “zararı öğrendiği tarihten itibaren 1 yıl” ve her halükarda “zararı doğuran işlem veya davranışın yapıldığı tarihten itibaren 10 yıl” geçmesiyle tazminat davası zaman aşımına uğrar.

Devletin zimmet dolayısıyla sorumluluğu:

İİK’nin 6. maddesine göre icra dairesine tevdi edilen veya bu dairece tahsil olunan veya muhafaza altına alınan paraların, ilgili memur tarafından zimmete geçirilmesi halinde, zimmete geçirilen miktar, cezai takibat sonucu beklenmeden ve tazmin yoluyla bir hükme gerek kalmaksızın hazine tarafından derhal icra veznesine yatırılır, devletin asıl sorumluya rücu hakkı saklıdır.

***Ceza sorumluluğu: İcra ve iflas dairesi görevlilerinin kusurlu hareketlerinin suç oluşturması durumunda ilgili görevliye karşı ceza kovuşturması da yapılır.

***Disiplin sorumluluğu: İcra ve iflas dairesi görevlilerinin disiplin cezası gerektiren fiil, davranış ve durumlarından dolayı, haklarında Devlet Memurları Kanunu’nun disiplin cezalarına ilişkin hükümleri uygulanır.

İcra Mahkemesi

“İcra dairelerinin işlemlerinin doğru ve kanuna uygun olup olmadığını denetlemek ve kanunla kendisine verilen diğer icra işlerine bakmak üzere, kendisine bağlanmış olan icra dairesini devamlı gözetim ve denetim altında tutan ve bu dairelerin muamelelerine yönelik şikayetleri ve itirazları inceleyen organ olarak icra mahkemesi görev yapmaktadır.”

İcra mahkemesinin başlıca görevleri şunlardır:

İcra dairesinin işlemlerine karşı yapılan şikayetleri incelemek

***Alacaklının takibine karşı borçlunun itirazı üzerine, itirazları incelemek, itirazın kaldırılması taleplerini karara bağlamak

***Hacizde ve iflasta istihkak davalarını incelemek (Ancak iflasta mal üçüncü kişinin elindeyse dava genel mahkemede görülür.)

***İcra ve iflas suçlarıyla ilgili ceza vermek

***İlamlı icrada icranın geri bırakılması taleplerini incelemek

***Takibin iptal ve talikine karar vermek

***Kanunda belirtilen diğer görevleri yerine getirmek

***Şikayet yoluyla gelen ihalenin feshi işlemlerini incelemek

> İcra mahkemelerinde basit yargılama usulü uygulanır. İcra mahkemelerinde adli tatil hükümleri uygulanmaz.

> İcra mahkemelerinde tanık dinlenmez, yemin kanıtına başvurulmaz.

> İcra mahkemesinin kararları kural olarak maddi anlamda kesin hüküm teşkil etmez. “Maddi anlamda kesin hüküm: Yargısal kararlara tanınan yasal gerçeklik niteliğidir; yani, şeklen kesinleşen (şekli anlamda kesin hüküm haline gelen) mahkeme kararı, yasalar önünde, gerçeğin ta kendisidir (maddi gerçeklik tamamen farklı da olsa, yargılama sonunda varılan gerçek, esas kabul edilir); maddi anlamda kesin hüküm ile sonuçlanan bir uyuşmazlık (dava), dava konusu, tarafları ve dava sebebi aynı olan bir çekişme, artık yeni bir dava konusu yapılamaz.” İcra mahkemesinin kararları maddi anlamda kesin hüküm teşkil etmediğinden, kural olarak icra mahkemesi kararlarına karşı yargılamanın yenilenmesi yoluna başvurulamaz. Ancak icra mahkemesinin ihalenin feshi talebinin reddine ilişkin kararı ile istihkak davalarına ilişkin kararları genel hükümlere tabi olduğundan maddi anlamda kesin hüküm teşkil ederler. Bu nedenle ihalenin feshi talebinin reddi ile istihkak davalarına ilişkin kararlar aleyhine yargılamanın yenilenmesi yoluna başvurulabilir.

> İcra mahkemelerinin kararları ile ilgili olarak bir diğer önemli husus, icra mahkemesinin kararlarının temyizi ve temyizin icra takibine etkisidir. İcra mahkemesinin temyizi kabil kararları sınırlı olarak sayılmıştır. Buna göre icra mahkemesinin temyiz edilebilen kararlarından bazıları şunlardır:

***Ödeme emrine itirazın kaldırılmasına ilişkin karar
***Taşınır ve taşınmazların ihale kararlarının feshine veya fesih talebinin reddine ilişkin karar
***Bir malın haczinin caiz olup olmadığına ilişkin karar
***İştirak taleplerinin reddine veya kabulüne ilişkin karar

> İcra mahkemesinin şu kararlarıysa temyiz edilemez:

***Borç ödemeden aciz belgesinin iptaline ilişkin karar
***Kıymet takdirine ve satış hazırlıklarına ilişkin karar (ihtiyaçtan fazla malın haczedildiği hallerde)
***Mükellefiyetler listesinin düzenlenmesi hakkındaki şikayetlere ilişkin karar
***Dükkanın üçüncü kişiye devredilmiş olduğundan haciz yapılamayacağı hakkında icra memuru işlemine karşı yapılan şikayetin kabulü ile icra memurunun kararının bozulmasına ilişkin karar.

> Temyizi kabil olan icra mahkemesi kararlarının temyize götürülebilmesi için uyuşmazlık miktarının her yıl yeniden hesaplanan temyiz sınırının üstünde olması gerekir. (2010 yılı için temyiz sınırı 4.110 TL’dir.)

> İcra mahkemesi kararlarının temyiz süresi, kararın tefhim ve tebliğinden itibaren 10 gündür.

> Daha önce de belirtildiği üzere icra mahkemesi kararlarına karşı, maddi anlamda kesin hüküm teşkil etmediklerinden dolayı, kural olarak yargılamanın yenilenmesi yoluna başvurulamaz. Ancak ihalenin feshi talebinin reddine ilişkin ve istihkak davalarına ilişkin icra mahkemesi kararları maddi anlamda kesin hüküm teşkil ettiğinden yargılamanın yenilenmesi yoluna başvurulabilir.

> Hatırlanacağı üzere icra mahkemesinin görevlerinden birisi de icra-iflas suçlarıyla ilgili davalara bakmak ve bu suçlan işleyenlere hapis, adli para, disiplin hapsi, tazyik hapsi cezaları vermektir.14 İcra mahkemesinin verdiği disiplin ve tazyik hapsine ilişkin kararlara karşı, kararın tefhim ve tebliğinden itibaren 7 gün içinde, icra mahkemesinin yargı çevresinde bulunduğu ağır ceza mahkemesine itiraz edilebilir. Öte yandan icra mahkemesinin icra-iflas suçlarıyla ilgili verdiği cezalara karşı tefhim ve tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içinde sanık, şikayetçi veya savcı tarafından temyiz yoluna başvurulabilir.

c. Yargıtayın İcra – İflas İşleri ile Görevli Hukuk Daireleri

> Yargıtayın dördüncü, altıncı, yedinci, on ikinci, on beşinci, on altıncı, on yedinci, on dokuzuncu ve yirmi birinci hukuk daireleri icra-iflas işleriyle görevlidir.

2. Yardımcı Organlar

> Yardımcı organlar asıl görevlerinin dışında icra işlerine de bakan organlardır.

a. Genel Mahkemeler

> Bazı icra işlerinde genel mahkemeler de görevlendirilmiştir.

> Genel mahkemelerin başlıca görevleri:

***İtirazın iptali davası
***Borçtan kurtulma davası
***Olumsuz (menfi) tespit davası
***Geri alma (istirdat) davası
***Sıra cetveline itiraz davası
***İhtiyati haciz istemi
***İflas davası
***İflasta 3. kişiye karşı açılacak istihkak davası
***İhtiyati haciz kararına itiraz.

b. Savcılar ve Adalet Müfettişleri

> İcra dairelerinin denetlenmesinde Cumhuriyet savcıları ve adalet müfettişleri de görevlendirilmiştir.