Zülüflü Baltacı Ocağı ne zaman ve nerede kurulmuştur? Baltacılar ve baltacı ocağı ile ilgili bilgiler. Osmanlı döneminin hizmet görevlileri olan Zülüflü Baltacı Ocağı hakkında bilgiler edinin.
Baltacılar; Osmanlı sarayının “bîrûn” denilen dış hizmet ocaklarından biri, “teberdar” adı da verilirdi. II. Murat döneminde kuruldu. Fatih Sultan Mehmet döneminde Topkapı Sarayı yapılınca buranın hizmetine verilenlere “zülüflü baltacı”; Eski Saray’da çalışanlar ise “Teberdaran-ı Saray-ı Atik” denildi. Edirne Sarayı, Galata Sarayı ve İbrahim Paşa Sarayı‘nın baltacıları ayrıydı.
Eski Saray baltacılan bugün İstanbul Üniversitesi’nin bulunduğu Eski Saray’ ın Mercan Kapısı tarafındaki kışlalarda otururlardı. Sayılan 300-400 kişiydi. Görevleri, Harem ile Topkapı Sarayı dışındaki sultan ve şehzadelere hizmet etmekti. Darüssaade ağasına bağlıydılar. Harem’i bir yerden bir yere giderken bu baltacılar korurdu. Öğrenimleri, Beyazıt Camisi‘ndeki derslerle sağlandı. Askerleri İstanbul Acemi Ocağı, Galata ve İbrahim Paşa Sarayı ile Topkapı Sarayı hizmet bölüklerinden sağlanırdı. Baltacıların en büyük amiri baltacılar kethüdasıydı. Daha sonra bölükbaşı ve odabaşı gelirdi. Eski Saray baltacılarından Hasekibaşı, yanındaki kâtip ve öteki yardımcılarla Harameyn’e ait vakıfların gelirlerini toplardı. III. Mustafa‘nın 1757’de kaldırdığı Baltacı Ocağı, 1774’te I Abdülhamit döneminde yeniden kuruldu. Dış hizmete çıkan baltacılar kapıkulu süvarisi olurlardı.
Topkapı Sarayı‘ndaki zülüflü baltacıların görevleri değişikti. “Zülüflü” denmesinin nedeni giydikleri serpuşun iki yanından yanaklarına sarkan uzun perçemdi. Önceleri kapıağasına bağlı olan zülüflü baltacılar, 17. yüzyıldan başlayarak Silahtar Ağa’nın buyruğuna girdiler. Ayrıca kethüda, bölükbaşı, odabaşı ve divanhaneci gibi amirleri vardı; kilercibaşı baltacısı, başbaltacı sayılırdı. Sayılan yüzden fazla olan Yeni Saray baltacılarının neferleri, öğrenimlerini Ayasofya Camisi‘nde verilen derslerle sağlarlardı. Enderun bölümü başta olmak üzere Topkapı Sarayı‘nın çeşitli hizmetlerini, Divanhane ile Arz Odası’nın temizliğini yaparlardı. Harem yaygınlarını söndürür, sarayın küçük camisinde, kayyımlık görevini yürütürlerdi. Harem’dekilerin cenazelerini kaldırırlar, padişah sefere çıkınca, otuz baltacı da birlikte giderdi. Görevleri Sancak-ı Şerif altında Kuran-ı Kerim okumaktı. Zülüflü baltacılar dış hizmete kapıkulu süvariliği, çaşnigirlik ve müteferrikalıkla çıkarlardı. Öteki sarayların baltacıları ise genellikle yeniçeri olarak çıkarlardı. “Teberdar-ı Hâssa” da denilen zülüflü baltacılar 19. yüzyılda yeniden düzenlendi. Zülüflü baltacıların koğuşları sarayın orta kapısı içindeydi. Her iki baltacı ocağından değerli devlet adamlan yetişmiş, içlerinden sadrazamlar bile çıkmıştır.
