Yön nedir? Yön bulmak için nelerden faydalanılır? Çeşitli yön bulma usulleri hakkında bilgi. Pusulanın icadı ile yön bulma yöntemlerindeki değişiklik
Pusula
Yön; Bir şeyin yüzlerinden her hangi birinin baktığı tarafa yön denir. Coğrafyada yön denilince kuzey, doğu, güney, batı denilen başlıca dört yön akla gelir.
Herkes etrafında neler bulunduğunu, istediği yere varmak için nereden gitmesi gerektiğini bilmek ister. Bu da ancak yönleri bilmekle mümkün olur. Askerler, gemiciler, havacılar, turistler yön bulma işine büyük önem verirler.
Eskiden, gemiciler, yön bulmak için, gündüzleri güneşe, geceleri yıldızlara bakarlardı. Fakat bulutlu havalarda yıldızlar gözükmediği için yön bulma çok zorlaşırdı. Pusulanın icadıyla yön bulma işi kolaylaştı.
Çeşitli Yön Bulma Usulleri
Yön en kolay ve doğru olarak, pusulayla bulunur. Pusula, yatay vaziyette düz bir yere konur ve iğnesinin hareketsiz kalıncaya kadar dönmesi beklenir. İğnenin mavi ucu kuzeyi gösterir. Önümüzü kuzeye çevirirsek arkamız güney, sağımız doğu, solumuz da batı olur.
Haritaların yukarı kısmı daima kuzeyi gösterecek şekilde yapılmıştır. Harita düz bir yere yayılır. Üzerine de pusula konur. Haritanın kenar çizgisi pusulanın iğnesiyle paralel oluncaya kadar çevrilir. Böylece harita, bulunulan yere göre düzgün bir şekilde yerleştirilmiş olur.
Pusula olmadığı hallerde saatle de yön bulunabilir. Saat elde yatay bir durumda tutularak akrebi güneşin yönüne çevrilir. Akrep ile saatin 12 işareti arasının tam ortası güneyi gösterir. Buna bakarak kuzeyi bulmak kolaydır.
Saat yoksa, güneşe bakarak yön bulunabilir. Güneş doğudan doğar, batıdan batar. Sabahları yüzümüzü güneşin doğduğu yere dönersek, doğuya dönmüş oluruz. Öğleden sonraları da güneş batıya geçer.
Bazı ağaçlar kuzey rüzgârının etkisiyle güneye doğru eğik dururlar. Karıncalar yuvalarının etrafına yığdıkları toprağın kuzeye bakan yönünü daha yüksek tutarlar. Ayrıca, şehirlerde minarelere, camilere bakarak da yön bulmak kabildir. Minarelerin şerefe kapıları, daima kıbleye çevrilmiştir. Kıble bizim için yaklaşık olarak güneyi gösterir.
Geceleri yön bulmak için kutup yıldızından faydalanılır. Kutup yıldızı yaklaşık olarak tam kuzeyde bulunan, ötekilerinden daha parlak bir yıldızdır. Kutup yıldızı Küçük Ayı takımyıldızının en ucdaki yıldızıdır.
Bütün bu usuller az veya çok yaklaşık olarak kuzeyi gösterir. En hassas pusulalar bile gerçekte tam olarak kutbu göstermez. Kutup yönünü tam bulabilmek için Pusula iğnesinin, sapma açısını hesaplamak gerekir. Sapma açısı her yerde, her zaman başkadır.
