Türk edebiyatı ile Dünya edebiyatı birbirinden nasıl etkilenmiştir? Türk ve Dünya edebiyatının etkileşimi, etkisi hakkında bilgi.
Türk Edebiyatı İle Dünya Edebiyatının Birbirine Etkisi
Bir ulusun toplumsal yapısı ve sosyal hayatı ile edebiyatı arasında sıkı bir bağlantı vardır. Toplumda meydana gelen değişmeler, etkisini edebiyatta da gösterir. Nitekim Türklerin Orta Asya’da yaşadığı dönemdeki edebiyatı ile İslamiyeti kabul ettikten sonraki edebiyatı birbirinden farklıdır.
Edebiyatımızın ilk ürünleri göçebe bir kültürün izlerini taşımaktadır. Bu dönemde Türk dili ve edebiyatı yabancı etkilerden uzaktır. X. yüzyılda İslamiyeti kabul etmemizden sonra edebiyatımız, XIX, yüzyıla kadar Arap, Fars ve Türklerin ortak dil ve kültürleriyle biçimlenen İslam uygarlığı çerçevesinde gelişimini sürdürmüştür. Bu dönemde Türk yazar ve şairleri Arap ve İran edebiyatlarından aldıkları ögeleri kendilerine özgü bir yöntemle işleyerek özgün eserler ortaya koymuşlardır. Bunun sonucu olarak da Arap edebiyatını ve Balkan ülkeleri edebiyatlarını büyük ölçüde etkilemişlerdir.
Tazminat Dönemi
Türk edebiyatı, dünya edebiyatı ile tam anlamıyla karşılıklı etkileşim içine Tanzimat döneminde girmiştir. Tanzimat döneminde sosyal, siyasal, hukuki ve askeri alanda yapılan yenilik ve değişiklikler edebiyatımıza da yansır. Batıdan, özellikle Fransız edebiyatından hem biçim hem de içerik olarak yeni ögeler edebiyatımıza girer ve Türk edebiyatı roman, tiyatro, eleştiri gibi yeni edebi türlerle tanışır.
İlk Tercüme Romanlar
Roman, Türk edebiyatına çeviri yoluyla girer. İlk tercüme edilen ro16manlar arasında “Telemak” (1862), “Sefiller” (1862), “Robenson Crusoe” (1864), “Monte Kristo” (1871), “Pol ve Virjini” (1873) gibi eserler vardır. Servet-i Fünün Topluluğunun kurulmasından sonra edebiyatımızda batı etkisi daha kuvvetle hissedilir. Romanda “realizm”in, şiirde ise “parnasizm”in etkileri görülür. “Natüralizm”in etkilerini de Nabizade Nazım, Hüseyin Rahmi Gürpınar, Selahattin Enis gibi romancıların eserlerinde görmek mümkündür. Mehmet Rauf, Samet Ağaoğlu, Peyami Safa gibi yazarlar psikolojik roman anlaşını yansıtan eserler vermişler, Cenap Şahabettin ve Ahmet Haşim “sembolizm”in etkisinde kalmışlardır. Yahya Kemal Beyatlı, Mallarme (Malerme) ve Valery (Valeri) gibi Fransız şairlerinden etkilenerek “neo-klasik” tarzda şiirler yazmıştır.
Dil ve edebiyat alanındaki bu etkileşim Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında da devam etmiştir. Ancak edebiyattaki bu etkileşimi, yabancı edebiyatların ögelerini kopya etmek olarak düşünmemek gerekir. Çünkü bir ulusun, diğer alanlarda olduğu gibi edebiyat alanında da diğer uluslardan etkilenmesi doğaldır.
