20. Yüzyıl Türk Edebiyatının Özellikleri

20. Yüzyıl Türk Edebiyatının Özellikleri nelerdir? Cumhuriyetten önce ve Cumhuriyet devri Türk edebiyatı nazım ve nesir alanında sanatçıları.

XX. YÜZYIL TÜRK EDEBİYATI (ULUSAL EDEBİYAT) AKIMI’NIN ÖZELLİKLERİ

1. XX. yüzyıl Türk edebiyatı (Ulusal Edebiyat) akımı, Türkçeyi, kesinlikle yazı dili olarak kullanmıştır. Bu tutum gereğince :

a) Türkçe’de karşılıkları bulunan Arapça ve Farça sözcükler, mümkün olduğu kadar kullanılmamıştır.

b) Farça’nın dil kurallarıyla tamlama yapmak bırakılmış, gerekli bütün tamlamalar Türk dilinin kurallarıyla yapılmıştır.

c) Arapça ve Farsça çoğul takıları kaldırılmış, bunların yerine Türkçe’nin çoğul takıları konmuştur.

d) Türk dilinin genel karakteri gereğince, düşüncenin kolay kavranmasını sağlayan kısa ve kesin hükümlü sözler kullanılmış, virgül ve «ve» bağlayıcıyla uzatılıp giden sözler dizimi bırakılmıştır.

2. Gereksiz mecaz ve sanatlar bırakılmış, süslü yazmak tasasına düşülmemiş; böylesi edebî sanatlara, anlatıma güç kazandıracağı kanısına varıldığı zaman baş vurulmuş; olayın dekorunu ya da eşyanın karakteristiğini belirtmek amacıyla tasvir yapılmıştır.

3. Nazımda, özellikle nesirde açıklığa (vuzuha), birliğe (insicama) önem verilmiştir.

4. Konu olarak, ilkin Balkan ve Birinci Dünya Savaşlarının memlekete çökerttiği haksızlıklar ve sosyal ıztıraplar, daha sonra istiklâl savaşı ve onun sonucu olan Cumhuriyet devrimlerinin zihniyet ve sosyal düzende meydana getirdiği ilerici ve dinamik tutum, daha sonra da Anadolu ve onun kucağındaki asırların umursamadığı insanların gerçek yaşantıları ele alınmıştır. Böylece aşırı Batı taklitçiliği bırakılmış, sanatçının gözleri, köy ve şehirdeki kendi değerlerimize ve renklerimize çevrilmiştir.

5. Bir iki şairimiz ayrı tutulursa, hemen bütün şairlerimiz aruz ölçüsü yerine ulusal nazım ölçümüz olan hece ölçüsünü kullanmışlardır. Ayrıca üçlük ve dörtlük birimleriyle yazılanlar yanında, mısra sayısı fazla olan bölümlerle (bendlerle) de manzumeler yazılmıştır.

6. Aydın şairlerimiz, tam ve zengin kafiyenin yanında, Halk edebiyatının geleneği olan yarım kafiyeye de eğilim göstermişler, böylece kafiye kısıtlamasından kurtularak duygu ve düşüncelerini mısralara daha rahat yerleştirmek fırsatını bulmuşlardır.

7. Genç kuşaktan olan şairlerimizden çoğu ölçü ve kafiye zo-runluğundan kendilerini kurtararak serbest nazım alanında da çok güzel örnekler vermişlerdir.

8. Roman ve hikâye türünde, teknik bakımdan, daha olumlu bir yol tutulmuş; gerçekçi görüş, tam anlamıyla edebiyatımıza yerleştirilmiştir.

9. Tanzimat edebiyatı’nın başladığı, Servet-i Fünun edebiyatı’mn kösteklediği tiyotro, Cumhuriyet devrinde yeniden hız kazanmıştır. Sahne tekniği ve sahne sanatçılığı Batı ölçüsünü bulmuştur. Bunlara paralel olarak çeviri eserler yanında yazma (telif) eserler de hızlanmıştır. Böyle olmakla beraber, kendi yazarlarımızın meydana getirecekleri eserlere çok geniş ihtiyacımız vardır.

XX. yüzyıl Türk edebiyatı akımı’nın en önemli sanatçıları şunlardır :

1. Nazım alanında :

a) Cumhuriyetten önce : Mehmet Emin Yurdakul, Mehmet Akif Ersoy, Ahmet Haşim, Yahya Kemal Beyatlı, Rıza Tevfik Bölükbaşı, Orhan Seyfi Orhon, Faruk Nafiz Çamlıbel, Mithat Cemal Kuntay, v.b… (Bu sanatçılar Cumhuriyet devinde de sanat yaşamlarına devam etmişlerdir. Bu sanatçılar içinde Ahmet Haşim sembolizm, Yahya Kemal Beyatlı parnasizm, Mehmet Akif Ersoy da din etkisi altında şiir yazmışlardır).

b) Cumhuriyet devrinde : Kemalettin Kamu, Ahmet Kutsi Tecer, Ahmet Hamdi Tanpınar, Behçet Kemal Çağlar, Ömer Bedrettin Uşaklı, Cahit Sıtkı Tarancı, Ahmet Muhip Dranas, Ziya Osman Saba, Fazıl Hüsnü Dağlarca, Arif Nihat Asya, Orhan Veli Kanık, Oktay Rıfat, Melih Cevdet Anday, Behçet Necatigil, Cahit Külebi, v.b….

2. Nesir alanında

a) Cumhuriyetten önce : Ziya Gökalp, Fuat Köprülü, Ömer Seyfettin, Ali Canip Yöntem, Halide Edip Adıvar, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Refik Halit Karay, Falih Rıfkı Atay, Reşat Nuri Güntekin, Memduh Şevket Esendal (M. Ş. E.), Peyami Safa, Ruşen Eşref Ünaydın, Nurullah Ataç, v.b…. (Bu sanatçılar Cumhuriyet devrinde de yazmaya devam etmişlerdir. Bu sanatçıların hemen hepsi de Ulusal edebiyat akımının genel ilklerini temel almakla birlikte, kendilerine özgü sanat anlayışlarına göre birer yol tutturmuşlardır).